هزار و ۴۳۰ لاک‌پشت دریایی خلیج‌فارس در مدت ۷ سال علامت‌گذاری شدند

به گزارش مجله خبری نگار خلیج فارس زیستگاه مناسبی برای زندگی و تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی است به طوری که ۵ گونه لاک پشت دریایی از جمله منقار عقابی، پشت چرمی، زیتونی، سبز و سرخ در پهنه‌های آبی جنوب کشور زندگی می‌کنند که متاسفانه همه آن‌ها در معرض خطر انقراض قرار دارند، سواحل جنوبی کشور سالانه پذیرای تعداد زیادی از لاک پشت‌ها برای تخم گذاری است که منظره زیبایی از خلقت خداوند را به نمایش می‌گذارد.

تخم گذاری لاک پشت‌ها در خلیج فارس از اواسط اسفندماه آغاز می‌شود و تا مرداد ماه ادامه دارد که این روند در دریای عمان تا شهریورماه ادامه دارد، معمولا هر لاک پشت به طور متوسط بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تخم می‌گذارد که اگر در جای مناسبی قرار نگیرند احتمال آب گرفتگی لانه و حمله موجوداتی همچون شغال و سگ به تخم‌ها وجود دارد که با این روند تخم‌ها از بین می‌روند، در واقع این‌ها عوامل تهدید قبل از به دنیا آمدن جوجه‌ها از تخم است در حالی که اگر جوجه‌ها سالم سر از تخم بیرون بیاورند عوامل تهدیدشان تغییر می‌کند.

لاک پشت‌های ایران گونه‌های در خطر انقراضی هستند که در فهرست اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند، برخی افراد بومی در منطقه خلیج فارس معتقدند تخم و حتی خود لاک پشت برای سلامتی و طول عمر مفید است و این باور غلط بلای جان این گونه‌های ارزشمند شده است که سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از نابودی تخم لاک پشت‌ها هر ساله در فصل تخم گذاری اقداماتی را انجام می‌دهد تا جوجه‌ها به سلامت سر از تخم بیرون بیاورند و راهی دریا شوند.

سرپرست دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره اقدامات سازمان در فصل تخم گذاری لاک پشت‌ها گفت: با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته در دفتر حفاظت از سواحل و زیست بوم‌های دریایی، کار پایش زیستگاه‌های تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی به صورت مداوم انجام می‌شود، این امر در حال حاضر در استان بوشهر با حمایت بخش صنعت و معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها از سال ۱۳۹۱ آغاز و هر ساله اجرا می‌شود.

محمد طالبی متین افزود: در استان هرمزگان نیز از سنوات قبل پایش مناطق تخم‌گذاری لاک پشت‌های دریایی در جزایر قشم و کیش با همکاری سازمان منطقه آزاد انجام شده که با توجه به تعدد مناطق تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی در جزایر و سواحل این استان، برخی از مناطق جدید از سال ۱۳۹۸ تاکنون مورد پایش قرار گرفته است، البته با توجه به هزینه بر بودن فعالیت‌های پایشی در این مناطق، لزوم مشارکت علاقه‌مندان در حوزه زیست بوم با هماهنگی ادارات کل استان‌ها بسیار مفید است.

وی ادامه داد: در استان سیستان و بلوچستان پایش‌ها از سال ۱۳۹۳ آغاز شد و به صورت مرتب در حال انجام است، در سال ۱۳۹۸ دبیرخانه لاک پشت‌های دریایی با مشارکت منطقه آزاد چابهار در این استان تشکیل شد و تمام فعالیت‌های پایشی در حوزه لاک پشت‌های دریایی در سواحل کشور به این دبیرخانه منعکس و موجب تجمیع اطلاعات و برنامه ریزی مناسب‌تر و نیز تداوم همکاری‌ها در زمینه پایش در استان‌های ساحلی جنوب کشور شده است.

طالبی متین درباره آمار جمعیتی لاک پشت‌ها گفت: بر اساس پایش‌های صورت گرفته از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در استان هرمزگان حدود ۲۰۰ لاک پشت منقار عقابی تگ گذاری (علامت گذاری) شده است این در حالی است که سایر گونه‌های لاک پشت دریایی در این استان تخم گذاری نمی‌کنند.

از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در استان هرمزگان حدود ۲۰۰ لاک پشت منقار عقابی، در استان بوشهر از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ بیش از هزار لاک پشت منقار عقابی و بیش از ۳۰ لاک پشت سبز تگ گذاری و بازیابی شده اندوی افزود: در استان بوشهر از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ بیش از هزار لاک پشت منقار عقابی و بیش از ۳۰ لاک پشت سبز تگ گذاری و بازیابی شده اند، در استان سیستان و بلوچستان نیز حدود ۲۰۰ لاک پشت سبز در طول سالیان گذشته تگ گذاری شده اند که تمامی این فعالیت‌ها همراه با حفاظت از لانه‌ها و در صورت لزوم ایجاد هچری سایت در برخی ایستگاه‌ها بوده است.

هچری سایت ها، مکانی حفاظت شده و محصور هستند که تخم لاک پشت‌ها را در آن نگهداری می‌کنند تا به جوجه تبدیل شوند.

وی درباره اینکه از ۵ گونه لاک پشت در آب‌های خلیج فارس کدام گونه بیشتر در معرض انقراض قرار دارد گفت: وقتی گونه‌ای در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرد یعنی که به طور کلی در معرض انقراض بوده و این تهدید دارای شدت و ضعف نیست، منظور این است که عبارت در معرض خطر انقراض، سطحی از حفاظت را برای گونه‌ها ایجاد می‌کند که اهمیت آن گونه را در حفاظت مشخص می‌کند.

وی افزود: تمامی گونه‌های لاک پشت دریایی در معرض خطر انقراض بوده و برای سازمان حفاظت محیط زیست دارای اهمیت یکسانی هستند، اما جمعیت این لاک پشت‌ها در مناطق مختلف متفاوت است، به عنوان مثال لاک پشت منقار عقابی، بیشترین جمعیت تخم گذار و لاک پشت سبز، بیشترین جمعیت تغذیه کننده را در آب‌های ایران در خلیج فارس دارند، اما در آب‌های دریای عمان، تعداد لاک پشت‌های سبز افزایش یافته است، لاک پشت پشت چرمی و سرخ کمترین تراکم و حضور را در آب‌های ایرانی ثبت کرده اند.

سرپرست دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره اقدامات سازمان برای حفاظت از تخم لاک پشت‌ها گفت: معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها با همکاری استان‌های ساحلی و محققان دانشگاهی هر ساله پایش و روش‌های به روز حفاظتی مانند پایش، رفع تهدیدات و در صورت لزوم احداث هچری سایت در زیستگاه‌های شاخص تخم گذاری مانند جزایر هنگام، پارک ملی دیر نخیلو و پارک ملی دریایی نایبند را انجام می‌دهد.

وی اظهار داشت: در برخی مناطق نیز برای حفاظت بهتر، حضور گردشگران را محدود و یا ممنوع می‌کنند تا در زمان تخم گذاری آنها، کمترین اثرات منفی بر روی زیستگاه‌های تخم گذاری را شاهد باشیم و در کنار امور حفاظتی هر ساله به طور مداوم برگزاری کارگاه‌های آموزشی و فرهنگ سازی روش‌های حفاظت از لاک پشت‌ها و سایر آبزیان مهم توسط معاونت محیط زیست دریایی و تالاب ها، ذینفعان و حتی سمن‌ها و محققان دانشگاهی و با هماهنگی استان‌ها انجام می‌شود.

طالبی متین درباره خورده شدن تخم لاک پشت‌ها توسط انسان‌ها با اعتقاد بر مفید بودن آن برای سلامت گفت: در ارتباط با اعتقادات و رسوم دیرینه، برخی موارد نه تنها در ارتباط با تخم لاک پشت‌ها چه بسا برای بسیاری از گونه‌ها وجود دارد، برخی از این اعتقادات نشات گرفته از سودجویانی است که به دنبال کسب درآمد هستند لذا معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها با برگزاری کارگاه‌ها و آگاهی رسانی متعدد به جوامع محلی و همچنین پایش مداوم سواحل شاخص در زمان اوج تخم گذاری، از برداشت تخم جلوگیری کرده است به طوری که در گذشته در استان بوشهر صد‌ها لانه تخلیه می‌شد و امروزه به کمتر از ۵ لانه در تمام فصل زادآوری رسیده است